نشست «جرم‌انگاری اعمال منافی عفت در حقوق کیفری ورزشی، رویکردی به وقایع اخیر فوتبال»؛
آقایی‌نیا: دو بازیکن پرسپولیس مجرم‌اند اما نباید برای همیشه محروم شوند

یک حقوقدان و استاد دانشگاه با اشاره به اتفاق غیراخلاقی رخ داده اخیر در دیدار تیم‌های فوتبال پرسپولیس ـ داماش گفت: نادیده انگاشتن این موضوع همان مقدار بد است که فکر کنیم این دو بازیکن بزرگترین جنایت را انجام داده‌اند....

به گزارش خبرنگار حقوقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دکتر حسین آقایی‌نیا در جلسه‌ای با عنوان «بررسی قلمرو جرم‌انگاری اعمال منافی عفت عمومی در حقوق کیفری ورزشی، رویکردی به وقایع اخیر فوتبال» که در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد با انتقاد از عملکرد بعضی افراد در انعکاس موضوع رخ داده افزود: گاهی روزنامه‌ها دنبال این هستند که چطور تیراژشان افزایش پیدا کند برای همین بخشی از حقیقتی که اتفاق افتاده را می‌گویند و نه قبل و نه بعد آن را می‌آورند. برای رادیو و تلویزیون هم مهم است که پنج میلیون یا 500 هزار مخاطب داشته باشند البته خیلی‌ها هم منطقی فکر می‌کنند و من نمی‌خواهم بدبین باشم.

وی با بیان اینکه وقتی می‌خواهیم در دانشگاه روی این موضوع بحث کنیم باید کار علمی انجام دهیم، گفت:‌ 60 سال است که بنده در ورزش هستم و رساله دکتری‌ام هم با موضوع ورزشی است. بنابراین صحبت‌هایم خیلی دور از واقعیت نیست و باید توجه داشته باشیم که ما نمی‌توانیم احساسی صحبت کنیم. البته ممکن است گروه‌های بتوانند این کار را انجام دهند اما ما نباید اجازه دهیم ما باید واقع‌بین و عدالت محور باشیم. حالا یک کاری صورت گرفته است ولی ما نباید تا نابودی این افراد پیش رویم.

این حقوقدان با بیان اینکه نباید با پیش‌فرض وارد این بحث شویم، گفت: ما باید ریشه‌یابی کنیم نه اینکه فقط ببینیم یک فرد در زمین ورزشی چه کاری انجام داده است لذا باید حق دفاع برای این دو بازیکن قائل شویم اما می‌بینیم این افراد زیر بمبارانی هستند و این فضا اجازه نمی‌دهد بیایند و از خودشان دفاع کنند. البته اصلا منظور من این نیست که اینها مجازات نشوند بلکه صحبت این است که انتقام‌جویانه هم نباید برخورد کنیم.

آقایی‌نیا افزود: من شنیده‌ام که این بازیکنان صبح روز بازی علیه فردی مصاحبه کرده‌اند و بعد از بازی همان فرد هر کاری توانست علیه آنها کرد در صورتی که حتی قاضی حق ندارد فحاشی به خودش را در صدور حکم تاثیر دهد. بلکه باید گزارشی تهیه کند تا در دادگاه دیگری به این موضوع رسیدگی شود.

وی تصریح کرد: مشکل اصلی در ورزش ما این است که عموم کسانی که در رادیو و تلویزیون می‌آیند صحبت می‌کنند غیرعلمی هستند. باید دید ما چه انتظاری از یک بچه که از 12 الی 13 سالگی فقط فوتبال بازی کرده و یک دیپلم گرفته است باید داشته باشیم. ما انتظار داریم که طرف چون خوب شوت می‌زند اخلاقش هم باید عالی باشد؟ اصلا تعریف ما از اخلاق چیست؟ این ورزشکار چه موقع سرکلاس اخلاق رفته است؟ ما دایم از مرحوم تختی صحبت می‌کنیم درحالی که مرحوم تختی30 الی40 سال پیش فوت کرده است و باید پرسید آیا آدم دیگری در این کشور وجود ندارد که او را مثال بزنیم؟ پس این فضا گویای خیلی از مسائل است و بعد باید پرسید آیا مربیان این افراد سرآمد اخلاق هستند؟ پس باید توقعات ما واقع‌بینانه باشد و از قشر کارگر، کارمند، پزشک، فلسفه خوانده و ورزشکار انتظارات مختلفی داشت.

وی ادامه داد: از طرفی عده‌ای می‌گویند این بازیکنان الگو هستند! در حالی که اصلا این طور نیست بعضی‌ها فکر می‌کنند بچه‌های ما از زندگی این افراد درس می‌گیرند در حالی که چنین نیست. همچنین باید پرسید چرا یک بچه 25 ساله که دیپلم دارد باید مظهر اخلاق باشد؟ آیا روزی چهار الی پنج ساعت روی این مساله کار کرده است؟ پس اگر این فرد مقررات ورزشی را رعایت کرد بسیار خوب است وگرنه داشتن توقع دیگر نامعقول است. اما سوال این است که آیا اینها که اقدام‌شان هم از نظر ورزشی تخلف بوده و هم به نظر من مجرمانه و خلاف عفت عمومی است فقط باید زیر شلاق باشند و نباید با بقیه کاری داشت؟

این حقوقدان یادآور شد: ‌ما در این کشور تماشاگرانی داریم که رکیک‌ترین فحاشی‌ها را چه نسبت به بازیکنان و باشگاه‌ها و چه نسبت به همدیگر انجام می‌دهند اما یک نفر از آنها دستگیر نشده است. فقط می‌گویند فلان تیم را به خاطر اینکه طرفدارش فحاشی کرده دو میلیون تومان جریمه کرده‌اند، یا 9 وزنه‌بردار تیم ملی دوپینگ می‌کنند و آبروی ما را در تمام دنیا برای همیشه می‌برند حالا آن بدتر است یا این اتفاق؟

وی اظهارکرد: همین حالا که من با شما صحبت می‌کنم بعضی از مدیرعاملان باشگاه‌ها به علت اختلاس نه صد میلیون نه دویست میلیون بلکه خیلی بیشتر بازداشت هستند یا سال گذشته تعدادی از خبرنگاران را دستگیر کردند به علت اینکه واسطه بودند از بازیکنان پول بگیرند و با باشگاه بازیکن و مربی معامله می‌کردند. کسانی هم که این کارها را انجام می‌دهند کاملا مشخص هستند اما تا اتفاقی این چنینی می‌افتد یکباره همه معصوم می‌شوند و می‌گویند اینها عجب کاری کردند در حالی که باید به آنها گفت شما خودتان آلوده‌اید.

آقایی‌نیا افزود: من از سال 56 حقوق ورزشی درس می‌دهم و در طول این مدت جرایم ورزشی وجود داشته، الان هم وجود دارد و در آینده هم خواهد بود. در دنیا هم چنین اتفاقاتی مثل اتفاقی که برای کاپیتان تیم ملی انگلیس افتاد رخ می‌دهد. اما درست نیست که دائم این تنور را داغ نگه داریم. البته درست است که ما می‌خواهیم این افراد را مجازات کنیم اما یادمان باشد همه ما در یک کشتی نشسته‌ایم و انگیزه‌های دینی، ملی، حفظ حقوق و حرمت ملت ما در این زمینه باید در نظر گرفته شود و باید توجه داشت که نادیده انگاشتن این موضوع همان قدر بد است که فکر کنیم اینها بزرگترین جنایت را انجام داده‌اند.

وی تاکید کرد: اگر کسی با رییس فدراسیون یا فرد دیگری مشکل دارد نباید این قضیه را بزرگ کند چون ما باید کمترین خسارت را از لحاظ آثاری که در خارج دارد بدهیم اما در این زمینه چه کارهایی باید کرد؟

این حقوقدان گفت: ما باید بدانیم اولا شان قضا و قضاوت بررسی با تامل است، فیلم بازی وجود دارد آن افراد هم هستند و باید بررسی شود پس باید از اقدام عجولانه پرهیز کرد. دوم اینکه باید از فرافکنی پرهیز کنیم وقتی که منشور اخلاقی تهیه شد این ایراد به منشور وارد بود که به حریم خصوصی افراد وارد شده است مثلا فلان بازیکن اگر از چراغ قرمز عبور کند آبروی باشگاه استقلال، فدراسیون فوتبال، وزارت ورزش و در نهایت جمهوری اسلامی را برده است! لذا این فکر بیمار که با سرکوب می‌توانیم توفیقی پیدا کنیم نفی علم است آنهایی هم که توانسته‌اند این کار را انجام دهند مبانی فکری را تقویت کردند نه ابزار سرکوب را.

آقایی‌نیا ادامه داد: ما باید فضا را آرام کنیم چون در فضای پرتنش تصمیمات منفعل است هم‌چنین باید این افراد فرصت دفاع داشته باشند. اگر این بازیکنان در شرایط مناسب عقلی بودند این چنین آبروی ورزشی خود را به خطر می‌انداختند پس باید معلوم شود آیا این اقدام احساسی بوده است یا اینکه مسبوق به سابقه و با یک برنامه‌ریزی بوده است؟ زیرا حکم این دو متفاوت است.

وی تاکید کرد: ما نمی‌توانیم در مورد این بازیکنان مقررات را رعایت نکنیم به دلیل اینکه جامعه باید از ما راضی باشد البته نباید در مورد آنها استبداد هم به کار برده شود مثلا فلانی بگوید من رییس باشگاه هستم و این افراد باید نابود شوند. اما باید شجاعت داشت و در برابر امواج تعصب‌گرایانانه ایستاد. البته اینکه بگوییم اینها فعلا بازی نکنند یا مثلا چند بازی محروم هستند تصمیماتی منطقی است اما تصمیم نهایی را باید وقتی گرفت که موضوع مورد رسیدگی قرار گیرد و رسیدگی هم باید فراتر از کمیته انضباطی باشد. وزارت ورزش باید دخالت کند چون یک قضیه ملی است و نباید فراموش کنیم این بازیکنان سال‌ها برای تیم ملی رنج کشیده‌اند و جان‌شان را کف دستشان گذاشته‌اند. ماده 22 قانون مجازات اسلامی هم وضع خاص و سابقه فرد را از موارد تخفیف دانسته است.

این حقوقدان تصریح کرد: ما باید به جامعه بگوییم که از تصمیم عجولانه می‌بایست پرهیز کرد و جامعه را اقناع کنیم که ما مصممیم خطای این افراد را مجازات کنیم اما به موقع و درست. مجازت یک عامل بازدارنده است و من می‌گویم حتما در برابر اینها باید اجرا شود اما با مقررات و قوانین و وضع خاص این افراد البته اینها می‌توانند مشمول رافت اسلامی شوند اما ما نباید قضیه را فراتر از آنچه هست که باور کنیم چون این یک کار احمقانه و احساسی است.

وی خاطرنشان کرد: ما باید به گونه‌ای رفتار کنیم که دنیا بفهمد قانون‌مدار و ارزش‌گراییم و هم‌چنین متعصب، خشن و امثال آن نیستیم و تصمیماتمان در مورد تخلفات ورزشی‌مان با سنجش همه بخش‌ها، عاقلانه و الزاما با رعایت شرایط بین‌المللی است و می‌خواهیم که اجرا کردن مجازات هم بازدارندگی از تکرار و هم جلوگیری از ظلمی که بعدا برای ما قابل توجیه نباشد را داشته باشد.

وی با انتقاد از مطرح شدن این بحث که این بازیکنان آبروی ملت ما را برده‌اند گفت: خیلی‌ها در دنیا کارهای بدی کرده‌اند اما ربطی به ملت‌هایشان ندارد. ما نباید مدام بگوییم اینها آبروی ملت ما را برده‌اند. آن فرد استرالیایی که پشت دروازه ما یک کار زشت را انجام داد کار او به ملت استرالیا ربطی نداشت آبروی ما هم قرار نیست با اقدام یک بازیکن برود لذا ما باید موضوع را محدود به یک تخلف اخلاقی یک ورزشکار در زمین ورزشی بدانیم و اینها باید به اندازه تخلف‌شان مجازات شوند نه اینکه برای همیشه از ورزش محروم شوند.

وی درپاسخ به این سوال که عمل انجام شده مشمول کدام ماده قانون مجازات اسلامی می‌شود و آیا دادگاه خاصی برای رسیدگی به جرایم ورزشی وجود دارد گفت: در دادسرای ناحیه 19 یک شعبه بازپرسی وجود دارد که فقط به جرایم ورزشی رسیدگی می‌کند. عمل انجام شده هم به نظر من می‌تواند مشمول ماده‌های 618 و 638 قانون مجازات اسلامی باشد چون که به اعتقاد من این عمل دارای وصف مجرمانه است که به عنوان خاصی هم نیاز ندارد، عملی که عفت عمومی را جریحه‌دار کرده و یا با تعرض افراد موجب اخلال در نظم شده است. ‌من در هیچ بخشی از حرفهایم آب تطهیر روی این افراد نریختم و گفتم کار صورت گرفته قبیح است.

وی در پایان در رابطه با عملکرد رسانه‌ها در این زمینه گفت: این بازی به صورت مستقیم پخش شده و پخش مجدد آن هم نمی‌تواند جرم باشد چون مردم حق دارند از وقایعی که در کشورشان اتفاق می‌افتد اطلاع پیدا کنند و به نظر من نه مطبوعات ونه رادیو و تلویزیون هیچ جرمی مرتکب نشده‌اند چون براساس آزادی مطبوعات و آزادی بیان این عمل می‌توانسته منعکس شود و اگر تلویزیون یا رسانه ما این کار را انجام ندهند بی‌بی‌سی یا صدای آمریکا صد درجه بدتر این کار را انجام می‌دهد پس مخفی کردن ماجرا بسیار بدتر است.